U heeft het ongetwijfeld opgepikt in de pers. Op 1 april werd de kilometerheffing ingevoerd in ons land. Deze heffing is van toepassing op alle Belgische en buitenlandse vervoerders van meer dan 3,5 ton, die ingezet worden voor goederenvervoer op autosnelwegen, secundaire en sommige gemeentewegen. Komen binnenkort ook de personenwagens in het vizier?
Sinds 1 april van dit jaar moet elke vrachtwagen die in België rondrijdt, uitgerust worden met een elektronisch kastje, ook wel een OBU genoemd. Aan de hand van deze on board unit worden de afgelegde kilometers automatisch geregistreerd, op basis van plaatsbepaling via satelliet. De ingewonnen gegevens worden automatisch doorgestuurd naar een facturatiecentrum, waarna er opnieuw automatisch een factuur wordt opgemaakt voor het transportbedrijf. De recent geplaatste portieken op onze autosnelwegen dienen als controlemiddel en om de handhavers toe te laten de gepaste maatregelen te nemen.
Heel veel ‘automatismen’ dus, die minder ‘automatisch’ zijn dan wat ze laten vermoeden. Maar laat ons vooral niet uitweiden.
De verschillende beroepsorganisaties in het wegtransport, maar ook andere betrokken sectoren (waaronder de grootdistributie), lieten het niet na om hun ongenoegen te uiten over de geplande kilometerheffing. Zo schakelde de Unie van Professionele Transporteurs en Logistieke ondernemers (UPTR) Michel Maus in. Deze advocaat is gespecialiseerd in fiscale materies en is bovendien professor fiscaal recht aan de VUB.
Gelijkheidsbeginsel
Het feit dat de kilometerheffing enkel van toepassing is op voertuigen van meer dan 3,5 ton is volgens Michel Maus een inbreuk tegen artikel 10 en 11 van de Grondwet, meer bepaald een inbreuk tegen het gelijkheidsbeginsel. Zo zijn personenwagens, moto’s, bussen en autocars vrijgesteld van de kilometerheffing.
Het is algemeen bekend dat de kilometerheffing ingevoerd is om de transportsector te laten opdraaien voor de schade aan het wegdek en de veroorzaakte vervuiling. De heffing komt in de plaats van het eurovignet dat ook al een zware klap was voor de transportsector. De buitenlandse transporteurs konden er echter te vaak aan ontkomen. De overheid is nu dus overgeschakeld naar het principe van ‘de vervuiler betaalt’. Bij UPTR neemt men echter geen genoegen met dit principe: “Ook andere voertuigen veroorzaken kosten voor de infrastructuur en zijn bovendien ook vervuilend.”
Als Meester Maus zijn gelijk haalt, is er geen enkele reden om de heffing op termijn niet op personenwagens toe te passen. Bij de gewestregeringen spreekt men echter geruststellende taal. Men is totaal niet van plan om ook de lichtste voertuigen aan te pakken. Toch zeker niet tijdens deze legislatuur. Het is dus afwachten wat er na 2019 gebeurt…
“Een eerste stap”, volgens Febiac
Volgens Febiac, de beroepsorganisatie van de auto-industrie, is de kilometerheffing voor vrachtwagens “een eerste stap naar een slimmere autofiscaliteit”. Het is met andere woorden duidelijk dat Febiac “absoluut voorstander is van een slimme kilometerheffing voor alle gemotoriseerde weggebruikers om op die manier over te gaan van een heffing op het bezit van een voertuig naar een heffing voor het gebruik ervan, al naargelang men in of buiten de spits rijdt”. Deze laatste factor, meer bepaald het tijdstip waarop men gebruikt maakt van de tolplichtige wegen, is niet voorzien. Het zij zo.
Febiac legt uit waarom het voorstander is van een kilometerheffing.
De federatie maakt hiervoor gebruik van een voorbeeld: “Voor een Euro 3-voertuig met een MTM van meer dan 32 ton, betaalt men 0,18 euro/km. Voor een Euro 6-voertuig in dezelfde gewichtsklasse, bedraagt de heffing 0,128 euro/km.”
Febiac heeft het ook over de impact op het aankoopgedrag: “Van zodra de tarieven bekend waren, hebben talrijke transportondernemingen in België ervoor gekozen om hun vloot te vernieuwen met modernere en schonere voertuigen. Door de versnelde vervanging van oudere vrachtwagens en de cyclische vernieuwing van de transportvloot, noteerde de markt voor zware bedrijfsvoertuigen boven 16 ton in 2015 een volumestijging van maar liefst 8,12%. Het hoeft niet te verbazen dat vooral de trekkers instaan voor de groei in dit segment. Deze trend heeft zich zoals verwacht doorgezet tijdens de eerste weken van 2016. Een paar dagen voor de invoering van de kilometerheffing, vertoonden de inschrijvingen van zware bedrijfsvoertuigen een gecumuleerde groei van 29%.”
Febiac ziet dus een verband tussen de invoering van de kilometerheffing enerzijds en de ecologische voetafdruk van de voertuigen anderzijds. Voor een goed begrip: Febiac is absoluut gekant tegen een wildgroei aan heffingen: “Het is duidelijk dat één of andere heffing geen bijkomende belasting mag zijn, maar eerder een vervanging van de bestaande lasten op aankoop en inverkeerstelling, de jaarlijkse verkeersbelasting en een flink deel van de accijnzen op brandstof, door een systeem van beprijzing in functie van het gebruik.”
Is de handhaving wel wettelijk?
De door UPTR aangestelde Michel Maus, specialist in fiscaal recht, ziet nog een andere reden om automobilisten te behoeden voor deze kilometerheffing: de controles zijn wat hem betreft onwettig. Waarom?
- Het traceren en volgen van de betrokken voertuigen zal worden uitgevoerd door de private dienstverlener Satellic. Dit komt neer op een “ongeoorloofde uitbesteding, waardoor het fiscale onderzoek onwettig is”. Bovendien is Satellic niet erkend als bewakingsonderneming, zoals bepaald in de Wet van 10 april 1990 (bij het afsluiten van dit artikel, enkele dagen voor de invoering van de kilometerheffing, was dit niet het geval).
- De OBU van een voertuig moet permanent geactiveerd zijn als men in België rondrijdt. Volgens Meester Maus is het voortdurend volgen van een voertuig echter een schending van het recht op privacy en alleen maar mogelijk binnen het kader van de wetgeving op het vlak van de bijzondere opsporingsmethoden.
- Het controleren van de afgelegde kilometers kan enkel aan de hand van geijkte meettoestellen, zoals voorzien in het Wetboek Economisch Recht. Bij het afsluiten van deze bijdrage was er nog niets in die zin verschenen in het Belgisch Staatsblad.
